Dvostruka priroda troška amortizacije

Obračun amortizacije za poreske svrhe (u daljem tekstu „poreska amortizacija“) ni na koji način nije uslovljen obračunom amortizacije za računovodstvene svrhe (u daljem tekstu „računovodstvena amortizacija“). Amortizacija obračunata u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima ili Međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja (u daljem tekstu „MRS“ ili „MSFI“), to jest, kako je kod nas najšire prihvaćeno, primenom očekivanog veka trajanja, priznaje se kao rashod u bilansu uspeha ali se kao takva ne priznaje i u poreskom bilansu, kao obračunu propisanom s ciljem utvrđivanja osnovice za odmeravanje visine obaveze za porez na dobit preduzeća.

U poreskom bilansu, kao rashod se kao rashod amortizacije priznaje samo iznos dobijen primenom  propisanih stopa amortizacije, koje ne reflektuju nužno realan utrošak osnovnog sredstva u poslovnom ciklusu. Kao što smo i najavili, naše zakonodavstvo, za obračun osnovice za odmeravanje obaveze za porez na dobit preduzeća, ne priznaje troškove računovodstvene amortizacije, već isključivo troškove koji su obračunati u skladu sa Zakonom o porezu na dobit preduzeća (u daljem tekstu “Zakon”) i Pravilnikom o načinu razvrstavanja stalnih sredstava po grupama i načinu utvrđivanja amortizacije za poreske svrhe.

Upravo ovaj Pravilnik je “pretrpeo” izmene i dobio svoj nov naziv. U daljem tekstu možete se upoznati sa novinama koje on donosi, ali i sa osnovama obračuna obaveze za porez na dobit, kako bi i početnici bili animirani sadržajem.

Poreska amortizacija predstavlja obavezu, propisanu Zakonom i prvenstveno služi za poreske izveštaje zbog čega je kao kategorija i uvedena. Dakle, najvažniji cilj joj je utvrđivanje obaveze poreza na dobit.

Zakonom je utvrđeno da je polazna osnova za obračun obaveza za porez na dobit, sa stanjem na dan bilansa stanja, finansijski rezultat (dobitak ili gubitak) proizašao iz bilansa uspeha za period koji se završava danom bilansa stanja. Ovaj iznos se zatim uvećava ili umanjuje za sume korekcija koje su propisane zakonom.

Nakon primene svih korekcija, dobija se iznos oporezive dobiti, koja je osnovica za utvrđivanje obaveze za porez na dobit pravnih lica. Jedna od tih vrednosti koje se, kroz kalkulacije iznete u poreskom bilansu, koriguje je i amortizacija. Ukoliko je iznos obračunate amortizacije veći, dobit preduzeća je manja pa je samim tim manja i obaveza za predmetni porez. Dakle poreska amortizacija pre svega predstavlja izvor informacija koje poreznicima omogućavaju da odrede obim poreske obaveze za preduzeće.

Novi Pravilnik o amortizaciji stalnih sredstava koja se priznaje za poreske svrhe 

Do 31. decembra 2018. godine koristio se Pravilnik o načinu razvrstavanja stalnih sredstava po grupama i načinu utvrđivanja amortizacije za poreske svrhe (Sl. glasnik RS br. 116/2004, 99/2010, 104/2018 i 8/2019), to jest jedan način obračuna amortizacije, dok se od 1. januara 2019. godine primenjuje drugačiji način obračuna poreske amortizacije, što je dovelo nephodnosti da obveznici vode dvostruke evidencije, a ako se tome pridoda i nužnost ažuriranja računovodstvene amortizacije, govorimo zapravo o trostrukim evidencijama.

Krajem 2019. godine, tačnije od 24. do 31. decembra u Službenim glasnicima Republike Srbije objavljen je veći broj izmena postojećih, kao i set potpuno novih propisa. Primena za sve je od 1. januara 2020. godine, odnosno većina se odnosi na izradu finansijskih izveštaja za 2019. godinu.

Novi Pravilnik o amortizaciji stalnih sredstava koja se priznaje za poreske svrhe (u daljem tekstu “Pravilnik”), konačno je donet i svakako se primenjuje na obračun poreske amortizacije kod utvrđivanja visine obaveze za poreza na dobit preduzeća za 2019. godinu. Prilikom utvrđivanja poreza na dobit pravnih lica za 2019. godinu primenjivaće se nekoliko različitih pravila za obračun poreske amortizacije. Pravilnik je objavljen u Službenom glasniku RS br. 93/2019 a stupio je na snagu 1. januara 2020. godine.

Odredbe ovog Pravilnika primenjuju se na stalna sredstva stečena nakon 1. januara 2019. godine, odnosno počev od prvog dana poreskog perioda koji počinje u 2019. godini.

Koje su novine u Pravilniku?

Novim Pravilnikom su uvedena sledeća pravila:

  • Stalna sredstva, osim nematerijalnih ulaganja, razvrstavaju se po grupama i amortizuju po stopama propisanim članom 10b stav 3. Zakona o porezu na dobit pravnih lica:

I grupa – 2,50%

II grupa – 10,00%

III grupa – 15,00%

IV grupa – 20,00%

V grupa – 30,00%

  • sva stalna sredstva amortizuju se primenom proporcionalne metode za svako sredstvo posebno

OA = nabavna vrednost na poslednji dan poreskog perioda x broj dana korišćenja u poreskom periodu x amortizaciona stopa

Nabavna vrednost stalnog sredstva za svrhu obračuna poreske amortizacije (u daljem tekstu: nabavna vrednost) predstavlja vrednost po kojoj je sredstvo prvi put priznato u poslovnim knjigama u skladu sa propisima o računovodstvu i MRS, odnosno MSFI i MSFI za MSP (u daljem tekstu: propisi o računovodstvu).

Nabavna vrednost ne može se menjati tokom trajanja obračuna poreske amortizacije, osim u slučaju naknadnih ulaganja koja se u skladu sa propisima o računovodstvu uključuju u nabavnu vrednost stalnog sredstva (u daljem tekstu: naknadna ulaganja).

  • ukoliko je iznos računovodstvene amortizacije stalnog sredstva niži od iznosa poreske amortizacije, u poreskom bilansu se priznaje iznos računovodstvene amortizacije
  • Nematerijalna ulaganja – priznaje se iznos “računovodstvene amortizacije”.

Obračun poreske amortizacije započinje i prestaje istovremeno sa obračunom računovodstvene amortizacije.

Obveznik je dužan da za svako stalno sredstvo stečeno od 1. januara 2019. godine, obezbedi sledeće podatke:

  • datum kada je stalno sredstvo nabavljeno i stavljeno u upotrebu;
  • iznos nabavne vrednosti;
  • datum započinjanja obračuna računovodstvene amortizacije;
  • iznos naknadnih ulaganja;
  • iznos računovodstvene amortizacije u poreskom periodu;
  • iznos računovodstvene amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;
  • iznos poreske amortizacije u poreskom periodu;
  • iznos poreske amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;
  • iznos neotpisane poreske vrednosti na kraju poreskog perioda;
  • iznos neotpisane poreske vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije;
  • iznos neotpisane računovodstvene vrednosti na dan prestanka obračuna.

Ana Vukašinović

Menadžer u sektoru revizije